Οι εμμονές αφορούν μία σειρά από αρνητικές, παράλογες και επίμονες σκέψεις που παραλύουν την λειτουργικότητα ενός ατόμου μέσω προβληματικών συμπεριφορών και το οδηγούν σε απώλεια ελέγχου των πράξεών του μέσα στην καθημερινότητα. Αναφορικά με τα αίτια, αυτά μπορεί να ποικίλουν, ωστόσο στη βάση τους οι εμμονές προκαλούνται από μια ψυχική πάθηση, γνωστή ως ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ ή OCD).
Ανάλογα τις σκέψεις οι οποίες κρύβονται πίσω από τις εμμονές, μπορούμε να τις κατηγοριοποιήσουμε σε διαφορετικά είδη, ενώ ανάλογα τον βαθμό αντίστασης του πάσχοντος σε αυτές και τη δυνατότητα εκλογίκευσής τους και αποστασιοποίησης από εμμονικές συμπεριφορές, παρατηρούμε διαφορετική διαβάθμιση και επομένως προτείνεται διαφορετική αντιμετώπιση σε κάθε περίπτωση.
Συγκεκριμένα στην ήπια μορφή, ο ασθενής μπορεί και διαχωρίζει τη θέση του από αυτές και δεν χρειάζεται να προβαίνει σε διαρκείς εμμονικές ενέργειες. Τις περισσότερες φορές όμως, οι σκέψεις αυτές είναι αδύνατο να αποφευχθούν ή να εμποδιστούν και προκαλούν πανικό, άγχος και υπερβολική ανησυχία στο άτομο.
Είδη και κατηγορίες
Γενικά οι εμμονές χωρίζονται σε διαφορετικά είδη ανάλογα το περιεχόμενό τους. Οι συνηθέστερες περιπτώσεις μπορεί να αφορούν υποχόνδριες καταστάσεις, βίαια σκηνικά, ή ακόμα και συνεχή αμφισβήτηση ενός παρελθοντικού γεγονότος.
Συγκεκριμένα, οι εμμονικές σκέψεις κατηγοριοποιούνται σε:
- Επιθετικές ή σεξουαλικές. Το άτομο έχει μόνιμη φοβία πως μπορεί να προκαλέσει κακό στους άλλους, ή έχει σκέψεις που αφορούν την βιαιοπραγία, σεξουαλική ή μη, απέναντι σε άλλους.
- Ανησυχία και φοβίες για το ότι θα συμβεί κάτι κακό σε αγαπημένα πρόσωπα, όχι από τους ίδιους, αλλά από κάποιο εξωτερικό παράγοντα.
- Μικροβιοφοβία, όπου το άτομο χρειάζεται να πλένει τα χέρια του συνεχώς, ενώ προσπαθεί έντονα να αποφεύγει καταστάσεις στις οποίες δυνητικά θα μπορούσε να μολυνθεί με κάποιο μικρόβιο, ή αρρώστια.
- Αμφιβολίες και αίσθημα ανικανότητας. Πρόκειται για παράλογα επαναλαμβανόμενες σκέψεις που υπενθυμίζουν λανθασμένα στο άτομο πως δεν ολοκλήρωσε σωστά κάποια παρελθοντική υπόθεση, ή την άφησε στη μέση.
- Θρησκεία, αμαρτίες και ηθική. Μερικοί άνθρωποι έχουν τη συνεχή ανησυχία ότι είναι ανήθικοι ή προβαίνουν διαρκώς σε αμαρτίες.
- Τάξη και συμμετρία. Η σκέψη πως όλα πρέπει να είναι τακτοποιημένα και στοιχισμένα σύμφωνα με νοητές γραμμές και όρια.
- Αυτό-έλεγχος. Η φοβία πως το άτομο θα χάσει τον έλεγχο του εαυτού του και θα προβεί σε ακατάλληλες ή αγενείς πράξεις σε δημόσιο χώρο.
Η διαβάθμιση αυτών των κατηγοριών εξαρτάται από το πόσο ικανός είναι ο ασθενής να τις εκλογικεύσει και να τις τιθασεύσει όταν θεωρεί ότι ξεπερνούν τα όρια.
Τι προκαλεί αυτές τις σκέψεις
Τα αίτια που εμφανίζονται οι εμμονές δεν είναι πάντοτε σαφή, παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιες καταστάσεις κοινές σε περιπτώσεις που οι ασθενείς εμφανίζουν εμμονές. Αυτά μπορεί να είναι:
- Το οικογενειακό ιατρικό ιστορικό,
- Διαφορετικότητα στις εγκεφαλικές λειτουργίες, όπως χαμηλή ροή σεροτονίνης, ή εξαιρετικά υψηλή εγκεφαλική δραστηριότητα,
- Παρελθοντικά τραυματικά γεγονότα, ή καταστάσεις έντονου άγχους,
- Ο τύπος της προσωπικότητας του ατόμου
Αντιμετώπιση και θεραπεία
Η θεραπευτική αντιμετώπιση, ανάλογα τη διαβάθμιση και το είδος των εμμονών, αλλά και τα αίτια που τις προκαλούν, μπορεί να ποικίλλει. Η πιο διαδεδομένη θεραπεία είναι ένας συνδυασμός συμπεριφορικής ψυχολογίας και Επαναληπτικού Διακρανιακού Μαγνητικού Ερεθισμού r-tms που -ειδικά σε περιπτώσεις που το OCD προκαλείται από προβληματική ροή σεροτονίνης- μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τον ασθενή.
Επισκεφθείτε σήμερα την ιστοσελίδα του κέντρου Επαναληπτικού Διακρανιακού Μαγνητικού Ερεθισμού r-tms και μάθετε τα πάντα για αυτή την πολλά υποσχόμενη μέθοδο και το πώς μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε τις εμμονές.
Πηγές
- Stein DJ, Costa DLC, Lochner C, et al. Obsessive-compulsive disorder. Nat Rev Dis Primers. 2019;5(1):52. Published 2019 Aug 1. doi:10.1038/s41572-019-0102-3
- Lusicic, Ana et al. “Transcranial magnetic stimulation in the treatment of obsessive-compulsive disorder: current perspectives.” Neuropsychiatric disease and treatment vol. 14 1721-1736. 29 Jun. 2018, doi:10.2147/NDT.S121140
- Garg, K., Fineberg, N., Pellegrini, L., Enara, A., & Cinosi, E. (2021). Effectiveness of repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS) for the treatment of obsessive-compulsive disorder (OCD): A meta-analysis. BJPsych Open, 7(S1), S24-S24. doi:10.1192/bjo.2021.118
- Lack CW. Obsessive-compulsive disorder: Evidence-based treatments and future directions for research. World J Psychiatry. 2012;2(6):86-90. doi:10.5498/wjp.v2.i6.86
- Abramowitz JS. The psychological treatment of obsessive – compulsive disorder. can. J Psychiatry. 2006; 51:407–416
- Albert U, Barbaro F, Aguglia A, Maina G, Bogetto F. Combined treatments in obsessive-compulsive disorder: current knowledge and future prospects. Riv Psichiatr. 2012; 47:255–268
Η ομάδα του r-tms.gr.
Πηγές
https://www.nature.com/articles/s41380-021-01399-1
https://medicalxpress.com/news/2022-01-biomarker-depression-antidepressant-response.html