Όταν ακούμε τον όρο κατάθλιψη, σκεφτόμαστε συνήθως ενήλικες ή και ηλικιωμένα άτομα, πάντως σίγουρα όχι παιδιά. Η παιδική ηλικία στο μυαλό μας είναι συνυφασμένη με ανεμελιά, ξενοιασιά και ευχάριστα αγνά συναισθήματα. Δυστυχώς όμως η κατάθλιψη σε παιδική ηλικία υπάρχει και είναι μάλιστα ένα συχνό φαινόμενο, όσο κι αν δεν ακούμε συχνά για αυτή.
Επειδή όμως τα παιδιά δεν είναι πάντα και οι πιο εκφραστικοί ασθενείς, ειδικά όσον αφορά τα συναισθήματά τους πώς μπορούμε λοιπόν να την αναγνωρίσουμε και να την αντιμετωπίσουμε έγκαιρα πριν εξελιχθεί σε σοβαρά επίπεδα;
Αναγνωρίζοντας την κατάσταση
Τα συμπτώματα της κατάθλιψης στα παιδιά ποικίλλουν. Η πάθηση συχνά δεν διαγιγνώσκεται και δεν αντιμετωπίζεται επειδή τα συμπτώματα περνούν ως φυσιολογικές συναισθηματικές και ψυχολογικές διακυμάνσεις.
Οι πρώτες ιατρικές μελέτες επικεντρώνονταν στην «καλυμμένη» κατάθλιψη, όπου η καταθλιπτική διάθεση ενός παιδιού αποδεικνύονταν από ενεργητικές ή θυμωμένες συμπεριφορές. Αν και αυτό συμβαίνει, ιδιαίτερα σε μικρότερα παιδιά, πολλά παιδιά εμφανίζουν θλίψη ή κακή διάθεση παρόμοια με τους ενήλικες που έχουν κατάθλιψη. Τα κύρια συμπτώματα λοιπόν της κατάθλιψης σε παιδική ηλικία, περιστρέφονται γύρω από τη θλίψη, το αίσθημα απελπισίας και τις αλλαγές στη διάθεση.
Συγκεκριμένα τα πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της κατάθλιψης στα παιδιά μπορεί να είναι:
- Συνεχή συναισθήματα θλίψης και απελπισίας
- Κοινωνική αποστασιοποίηση
- Υπερευαισθησία στην απόρριψη
- Αλλαγές στην όρεξη, είτε αυξημένη είτε μειωμένη
- Αλλαγές στον ύπνο (αϋπνία ή υπερβολικός ύπνος)
- Φωνητικά ξεσπάσματα ή κλάματα
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Κούραση και χαμηλή ενέργεια
- Σωματικά προβλήματα (όπως στομαχόπονοι και πονοκέφαλοι) που δεν ανταποκρίνονται σε θεραπεία
- Προβλήματα κατά τη διάρκεια εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων στο σπίτι ή με φίλους, στο σχολείο, κατά τη διάρκεια εξωσχολικών δραστηριοτήτων και με άλλα χόμπι ή ενδιαφέροντα
- Αισθήματα αναξιότητας ή ενοχής
- Διαταραχή σκέψης ή συγκέντρωσης
- Αυτοκτονικοί ιδεασμοί
Δεν έχουν όλα τα παιδιά όλα αυτά τα συμπτώματα. Στην πραγματικότητα, πολλά παιδιά θα εμφανίσουν διαφορετικά συμπτώματα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές και σε διαφορετικό επίπεδο. Τα περισσότερα παιδιά με σοβαρή κατάθλιψη θα έχουν μια αξιοσημείωτη αλλαγή στις κοινωνικές δραστηριότητες, απώλεια ενδιαφέροντος για το σχολείο, κακή ακαδημαϊκή επίδοση ή αλλαγή στην εμφάνιση. Τα παιδιά αυτά μπορεί επίσης να αρχίσουν να χρησιμοποιούν ναρκωτικά ή αλκοόλ, ειδικά εάν είναι άνω των 12 ετών.
Τι το προκαλεί
Τα παιδιά με οικογενειακό ιστορικό βίας, κατάχρησης αλκοόλ, σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης και είναι εκείνα που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν αυτοκτονικούς ιδεασμούς.
Άλλα αίτια εμφάνισης κατάθλιψης σε παιδική ηλικία μπορεί να είναι η ύπαρξη της διπολικής διαταραχής ή της Διαταραχής Ελλειματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).
Σημαντικό ρόλο επίσης μπορεί να παίζει και η κληρονομική προδιάθεση καθώς και οι συνθήκες διαβίωσης στο σπίτι, καθώς ένα παιδί που ζει με καταθλιπτικό γονιό, ή σε ένα περιβάλλον με έντονο στρες και δυσαρέσκεια, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσει κατάθλιψη σε παιδική ηλικία.
Δράστε άμεσα
Είναι σημαντικό να κατανοήσετε ότι η κατάθλιψη σε παιδική ηλικία δεν είναι απλώς «κακή διάθεση» ή ακεφιές που «θα περάσουν». Είναι μία πολύ σημαντική και σοβαρή κατάσταση που πρέπει να προληφθεί και να διαγνωσθεί έγκαιρα.
Αν φοβάστε ότι το παιδί σας εμφανίζει συμπτώματα κατάθλιψης σε παιδική ηλικία, επισκεφθείτε σήμερα το κέντρο rTMS και αναζητήστε τη βοήθεια των ειδικών.
Πηγές:
Garber, J., Gallerani, C. M., & Frankel, S. A. (2009). Depression in children. In I. H. Gotlib & C. L. Hammen (Eds.), Handbook of depression (pp. 405–443). The Guilford Press.
SUNG E. SON, M.D. Depression in Children and Adolescents, Am Fam Physician (2000) 15;62(10):2297-308, 2311-2.
Brady, Erika U.,Kendall, Philip C. Comorbidity of anxiety and depression in children and adolescents. Psychological Bulletin, Vol 111(2), Mar 1992, 244-255
https://www.nimh.nih.gov/health/topics/child-and-adolescent-mental-health
https://www.cdc.gov/childrensmentalhealth/data.html